Yörük Nedir? Yörüklerin Tarihi

Tarihte ve bugün “Yörük” kelimesinin anlamı, dayanıklı, mütevazı, göçer, koyun keçi ile uğraşan kişiler için kullanılan bir sözcüktür. Türklerin Anadoluyu yurt edinme göç ettikleri yerlerde tutunma çabaları Osmanlı döneminde imar edinmeyle başlanmıştır.

Osmanlı devleti, bazı bölgeleri Türkleştirmek istedikleri ve o bölgelerde kalıcı huzuru sağlamak için bazı Türkmen obalarını oralara göç etmişlerdir. Türkmenler, genellikle hayvancılıkla uğraşan göçebe yaşayan Oğuz boylarıdır. Bugünkü Yörük kavramının temelini oluşturmuşlardır.

Yörük Tarihi

Osmanlılar, Anadolu’da hakimiyet yarışına girdiklerinde karşılarındaki en güçlü beylik Karamanoğullarıydı. Bu nedenle Osmanlının Türkmenleri ayrı tutmak için zamanla Türkmenlere Yörük denmeye başladığı düşünülmektedir. Türkmen adının zamanla unutulması Yörük adıyla anıldıkları söylenmektedir.

Bunun nedeni, Osmanlı Devletinin, Anadoluyu himaye altına almak isterken karşılarına en büyük rakip olarak çıkan Karamanoğulları olmuştur. Karamanoğullarının çoğunluğu Türkmenlerden oluştuğu için onları kendilerinden ayırmak için Yörük ismini kullanmışlardır. Yörük Tarihi kelimesinin anlamı öz Türkçe de “yürümek” fiilinden gelmektedir.

Yörükler Nerede Yaşar

Yörükler Anadolu’nun hemen hemen her yerinde görülmektedir. Ancak yoğunluk olarak batı, orta ve doğu ak deniz, ege ve trakya bölgesinde görülmektedirler.  Yaşadıkları bölge şive özelliklerine göre Mersin, Aydın, Antalya gibi konuşma şekilleri nedeniyle zamanla kendileri türeterek bulmuşlardır.

Eski Türkçede “yürümek” fiili, “yörümek” şeklinde söylendiği için , “yörü-m-ek” kelimesi, zamanla kısalarak “Yörük”   adı almış ve kalıcı olmuştur. Yörükler, genellikle Toroslar dağlarının eteklerinde yaşamaktadırlar. Ege bölgesinde illeri çevrelerinde, Rumeli taraflarındaki bölge illerin köylerinde yaşamlarını sürdürmektedirler.

Türkiye’de kendilerini Yörük olarak tanıtan, “manav, zeybek, kızan” isimli çeşitli Yörük toplulukları bulunmaktadır. Yörüklerin büyük bir kısmı tamamen yerleşik hayata geçmişlerdir.

Toroslar’da birkaç il arasında yaylak ve kışlak kültürünü sürdürerek göç eden Yörük toplulukları vardır. Yörüklerin en büyük özellikleri yazın farklı yerde, kışın farklı yerlerde yaşamlarını sürdürmeleridir. Bu sayede hayvancılıkla uğraştıkları için bereketli mevsimlerin olduğu yerlere göç ederler.

Geçim kaynakları için koyun ve keçilerin yayılması, sütlenmesi gerekir. Bunun için yeşil otlaklar, su kaynaklarının bulunduğu çamlıklar, sarp kayalıklarda kadar göç edebilirler. Zorlu yaşam ve göç koşulları vardır. Zor olduğu kadar değerlidir elde kalanlar.

Yörük Kültürü ve Yaşamı

Belgesellerde anlatılan Yörük hayatı, sessiz, hayat stresinden arınmış, kötülüklerden, organik yaşam ve beslenmenin doğayla bütünleşmenin sırlarının yaşandığı bağlılıklardır.

Yörük duası olarak bilinen kendilerine has buldukları bu söylev, Yörükler için çok büyük anlamlar içerir. Yörük kültürü ve yaşamı bu toprağın gerçek sahipleri, fedakar insanları olarak kendilerini tanıtırlar ve bundan gurur duyarlar. Yörüklere en uygun zamanlarda belirlenen ilde toplantılar yapıp geleneklerini sürdürmeye çalışırlar. Yörük kültüründe gelenekler çok değerlidir. Çutfallıklarda dokudukları halılar, güzellikleriyle göz doldur.

Yörüklerin kendilerine özel yaptıkları, kıldan çadırlar ve rengarenk kıyafetler ve süsler vardır. Yörük otağları vardır. Zeybek türünden oyunları en bilen Yörük özelliğidir. Kız alıp kız verme gelenekleri devam etmekte ve çok önemlidir. Yörük insanları sıcakkanlı ve bir o kadar da misafir peyrevlerdir. Yaşamın tadını çıkartarak stresten uzak doğal yaylalarda yaşamlarını sürdürmektedirler.