Göl Nedir? Göl Çeşitleri Nelerdir?

Merhaba arkadaşlar. Yazımızda göl nedir? göl nasıl oluşur? göl çeşitleri nelerdir? konuları hakkında kapsamlı bilgilendirme yapacağız. 

Kara kütleleri içerisinde oldukça farklı sebeplerden dolayı oluşan boşlukların, sularla dolması sonucunda meydana gelen durağan su kütlesine göl adı verilmektedir. Dünya üzerinden karaların yaklaşık olarak %2’si göllerden meydana gelmektedir. 

Göller Nasıl Oluşmuştur?

Dünya üzerinden ki bütün göllerin oluşumu, yağışlar, yer altı suları, buzulların erimesi ve akarsulardan meydana gelmiştir. Kara içinde yer alan çukurlarda suların birikme sonucu göller ortaya çıkmıştır. Gölün oluşabilmesi için, kara çukurunun taban suyu seviyesinin doyuma ulaşması gerekmektedir. Yani çukur dibi toprağının su bakımından doymuş olması şarttır. Toprak su emme açısından doyuma ulaştığı anda, toprağın üst kısmında su birikmesi yaşanarak, göl oluşumu meydana gelmektedir.    

Göller oluşumlarına göre ikiye ayrılmaktadır. Bunlar şu şekildedir.

A – Kimyasal Özelliklerine Göre Göller

• Tuzlu Su Gölleri: Bu tür göllerin dışa akışı bulunmamaktadır. Bu göller genelde yarı kurak ve kurak bölgelerde görülürler. Kuraklığın etkisi ile suları tuzlu olur. 
• Tatlı Su Gölleri: Bu tür göller yer üstünden veya yer altından sürekli beslenip, dışa akışı olan göllerdir. Bu döngüsünden dolayı, suları sürekli tatlı olarak kalmaktadır. 
• Sodalı Göller: Bu tür göllerde dışa akış bulunmadığı gibi, arazisi volkanik yapıdan oluşur. Bu sebepten dolayı suları, sodalı ve tuzlu olur. 
• Acı Göller: Bu göl türünde de, gölden dışarı akış bulunmamaktadır. Bu göller karstik arazilerin yoğun olduğu bölgelerde görülmektedir. Bu göllerin suları acı ve tuzlu olmaktadır. 

B – Oluşumlarına Göre Göller

Oluşumlarına göre göller kendi aralarında 2’ye ayrılmaktadır. Bunlar doğal göller ve yapay göllerdir. 

Doğal Göller

Doğal göller kendi içinde, volkanik, karstik, tektonik, buzul ve set gölleri olarak ayrılmaktadır. 

1 – Tektonik Göller: Tektonik göller genel olarak, karalarda meydana gelen çökmeler sonucu oluşan çukurların sular ile dolması ile oluşmaktadır.  Bu göllere örnek hazal ve aral gölü verilebilir. 

2 – Karstik Göller: Kaya tuzu, kalker ve jips benzeri kayaçların belli bir dönem içinde erimesi ile ortaya çıkan çukurların, sular ile dolması sonucu karstik göller meydana gelir. Ülkemizde bu göllere salda, kastel, kızören ve erhan gölleri örnek verilebilir. 

3 – Buzul Gölleri: Kayaçlar üzerinde buzul aşındırması ile ortaya çıkan çanakların sular ile dolması sonucu buzul gölleri meydana gelir. Bu tip göller yoğunlukla kanada ve norveç gibi kuzey ülkelerinde görülmektedir. 

4 – Volkanik Göller: Volkanik hareketlenme sonucu kayaçlarda oluşan çanaklarda suların birikmesi ile, volkanik göller meydana gelir. Bu göller kendi aralarında kaldera, maar ve krater gölleri olmak üzere 3’e ayrılır. 

• Maar Göller: Volkanik etkiyle yer altında meydana gelen gazların patlaması ile oluşan çanakların sularla dolması sonucu ortaya çıkmaktadır. 
• Krater Göller: Volkanik faaliyeti sona ermiş dağların tepesi yani konisinde meydana gelen göllerdir. Volkan kraterinin soğuması ve tıkanması sonrasında, bu alanın su ile dolması sonucu krater gölleri meydana gelir. 
• Kaldera Göller: Bu göller volkanda meydana gelen büyük patlamalar sonucunda, koninin parçalanıp daha geniş alana yayılması sonucu oluşur. Koninin parçalanmasına yani volkan tepesinin daha büyük hale gelmesine kaldera adı verilir.  Volkanın faaliyetinin durmasından sonra, lav tabakasının çekilmesi ile ortaya çıkan çanak kısmının sularla dolması sonucu kaldera gölleri meydana gelmektedir. 

5 – Set Gölleri: Çöküntü çukurların, vadilerin veya koyların önlerinin doğal yollarla taşınan malzemeler sonucu kapanması ile set gölleri meydana gelmektedir. Set gölleri kendi arasında 5’e ayrılmaktadır. Bunlar;

• Heyelan Set Gölleri: Heyelan sonucu ortaya çıkan malzemenin, bir çukurun veya bir akarsuyun önünü kesmesi ile oluşan göllerdir. 
• Volkanik Set Gölleri: Volkanın saçmış olduğu lavın veya tüfün, bir vadi, akarsu veya çanağın önünü kapatması sonucunda, ardında su biriktirmesi ile volkanik set gölleri meydana gelmektedir. 
• Alüvyal Set Gölleri: Akarsuların, derelerin getirmiş olduğu malzemelerin, ana vadi yani ana su çıkısında birikmesi sonucu, su yolunun kapanıp set oluşturması ile alüvyal set gölleri oluşmaktadır.  
• Kıyı Set Gölleri: Basık bölgede bulunan kıyılarda, dalgaların getirmiş olduğu malzemelerin, körfez veya koyların önünü tıkaması sonucu kıyı set gölleri oluşur. 
• Buzul Set Gölleri: Buzulların getirmiş olduğu malzemelerin belli bir bölgede birikmesi sonucu, buzulun erimesiyle buzul set gölleri oluşmaktadır. 

Baraj – Yapay Göller

İnsan eliyle yapılmış göllerdir. Özellikle dağlık, engebeli alanlarda akarsu önlerinin kesilmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Baraj gölleri, sulama, içme ve enerji üretimi amacıyla yapılarak ülke ekonomilerine büyük katkılar sağlamaktadır.  

Sormak veya eklemek istedikleriniz olursa, yorum bölümünden yazabilirsiniz. Destek talepleriniz kısa süre içinde cevaplandırılmaktadır.