Birleşik Zamanlı Fiiller Nedir?

Birleşik zamanlı fiil nedir konumuza hoş geldiniz. Yazımızda sizlere birleşik zamanlı fiiller hakkında kapsamlı bilgi aktaracağız. Detaylı bilgiler için makalemizi okumaya devam edebilirsiniz.

Birden çok kip zaman ekiyle çekimlenerek, iki kip zaman anlamı kazanmış fiillere birleşik zamanlı fiiller denir. Haber ya da dilek kiplerinden biriyle çekimlenmiş fiile ek eylem getirilmesiyle sağlanır.  Bileşik zamanlı fiiller, Türkçede herhangi bir haber ya da dilek kipine “(-di”, “-miş” veya “-se)” ek-fiilleri eklenerek oluşturulan fiiller.

ÖRNEK; Her sabah bahçedeki ağaçları suluyormuş./suluyor imiş. Bu cümlede ‘’sulamak’’ fiili (-yor) şimdiki zaman ekini ve ek fiilin duyulan geçmiş zamanını almıştır.

Birleşik Zaman Çeşitleri

Hikaye (öyküleme) Birleşik Zaman; Ek eylemin görülen geçmiş zaman eki ile yapılır, (idi, -di,-du,-dü,-ti,-di,-ti…) bir kip-zaman eki almış (basit zamanlı) fiile, görülen geçmiş zaman anlamı ekler.

ÖRNEK; Evi bir saatte toplamıştı. Eline geçen her arabayı boyuyordu. Bu işin başına ben geçmeliydim.

Rivayet (söylenti) birleşik zaman; Bir kip veya zaman ekip almış (basit zamanlı bir fiile ekeylemin duyulan geçmiş zaman kipi ‘’-imiş’’ getirilerek yapılır. Bana daha önce söylemeliymişsin, Sana bol bol yazı yazacakmış.

Koşul birleşik zaman; Bir kip ve zaman eki almış ( basit zamanlı) bir fiile ek eylemin şart kipinin (-se, ise ) getirilmesiyle yapılır. Hızlı koşarsan yorulursun, Sen söylüyorsan yalandır.

Basit ve birleşik zamanlı fiiller;  Sadece bir kelime kip eki alır. Malatya’ya saha dün geldik, En kısa vakitte buraya gelmelisin. Bu örneklerde ‘’geldik’’ eylemi’’-di’li geçmiş zaman kipiyle çekimlenerek (gel- di- k), ‘’gelmelisin’’ eylemi ‘’ gereklilik(şart) kipi ile çekimlenerek (gel-meli-sin) bir er kip eki almıştır. Bu eylemler basit çekimlidir.

Birleşik Zamanlı Fiil Örnekleri

Bayramda hoca, cemaate namaz kıldırdı. 

Çocuk, arabanın ardından bakakaldı.

Güzel gönüllü çocuklarım, öğretmenlerinin doğum gününe beni de davet ettiler. (yardımcı fiille oluşmuş )

Ek Fiil veya ek eylem; Ek-fiil veya ek-eylemler, Türkçede isim soylu kelimelerin sonuna gelerek yüklem olarak kullanılmalarını sağlayan, ayrıca basit fiillerden bileşik zamanlı fiil yapan çekim ekleridir. Ek-fiiler -di, -miş, -se ve -dir’dir ancak sözcüklere bitişik olarak yazıldıklarında ses uyumlarına uyarak değişiklik gösterebilirler. İsim soylu kelimelerden yüklem yaparken, ek-fiil ardından -im, -in, -sin, -iz, -siniz ve -ler şahıs eklerinden biri gelebilir.

Ek fiiller Türkçede iki görevde kullanılırlar:

İsim soylu sözcükleri yüklem yapmak (ayrıca bkz. koşaç)

Basit zamanlı fiillere eklenerek birleşik zamanlı fiil yapmak (-dir hariç).

Yüklemler kullanıldıkları cümlelerde iş, oluş, hareket ya da durum anlatan kelimelerdir. Adlar kendi başlarına iş, oluş, durum ya da hareket anlatamazlar ve yüklem olamazlar. Adların yüklem olabilmesi, durum, zaman ya da dilek alabilmesi için ek-fiil alması gerekir.

Bununla birlikte “-dir” ek-fiili bazen pratik nedenlerle, anlatım bütünlüğünü sağlamak için ya da yazı türüne bağlı olarak kullanılmayabilir. Bu şekildeki -dir ekine “gizli ek-fiil” denir ve yazı dilinde belirtilmek istendiğinde parantez içinde gösterilir.