Balistik ile Adli Balistik Arasındaki Farklar Nelerdir ?

Balistik, günümüzde ateşli silahlarla ilgili her tür kavram ve olguyu araştıran bilim dalına verilen isimdir. Balistik bilimi için ateşli silahlar, namlu, mesafe, mermi ve mermi çekirdeği, barut, kovan ve mermi kalibresi gibi konular son derece önemlidir. Adli balistik ise kapsamı çok daha geniş bir bilim ve araştırma dalıdır  ve araştırma konularına bıçak, kelebek bıçak, kama, çakı gibi silah olarak kullanılan diğer silahlar ve kesici aletler de eklenebilir. Adli balistik bilimi özellikle ateşli ve ateşsiz (yaralayıcı, delici, kesici) silahlarla işlenen suçlarda son derece önemli bir yere sahiptir. Günümüzde ateşli ve ateşsiz silahlar savunma amaçlı olduğu kadar çeşitli suçların işlenmesi ile ilgili olarak da kullanılırlar. Balistik bilimi işte tam da bu noktada devreye girerek, ateşli silahtan parmak izi alınması, silahın ateşlenme mesafesi, ateşsiz silahın kullanılma şekli, kovanlar ve suçun işlenmesi sırasında zanlı ve silahla ilgili her türden unsuru incelerler. Balistik ne demek? Adli balistik nedir? Elbette bu soruların cevabı bu denli kısa değil. Sizlere balistik ve adli balistik ile ilgili cevabını merak ettiğiniz tüm soruları yanıtlamaya çalışacağız. İlk olarak balistik nedir ve adli balistik nedir sorularından başlayalım.

Balistik ve adli balistik konularından söz etmeye başlamadan önce ilk olarak adli balistik ve balistik biliminden söz edelim. İki kavram genellikle birbirleriyle sıklıkla karıştırılırlar. Buna karşın adli balistik, inceleme alanı bakımından balistikten çok daha geniştir. Çünkü adli balistik bir suçun işlenmesinde kullanılan ateşli silahlara ek olarak aynı zamanda kesici – delici aletleri de inceleyebilir. Bununla beraber, adli balistik inceleme, balistik inceleme ve adli balistik raporu ile kastedilen şey genellikle aynıdır ve genellikle kastedilen şey ateşli silahlardır.

Balistik Nedir?

Balistik, ateşli silahları inceleyen bir bilim dalıdır. Barutun özellikle ateşli silahlarda kullanılmaya başlandığı 16. Yüzyıldan bu yana var olan balistik bilimi, ilk olarak devletlerin güvenlik hizmetlerini sağlayan ordular için önemli olan bilimlerden birisiydi. Endüstri devrimi ile beraber, ateşli silahlar sadece güvenlik birimlerinin, polis veya güvenlik görevlilerinin ana gündem maddesi olmaktan çıkarak, sıradan vatandaşlar için de önemli bir hal almaya başladı. Kendi can ve mallarını korumak için silah alan insanlarla beraber, ateşli silahlarla işlenen suçlar ve ateşli silahlarla işlenen suçları inceleyen bilim dalı olan balistik de önemli bir konu olmaya başladı. Ülkemizde, silah taşıma ve bulundurma ruhsatı ile ilgili yasal sınırlamalar, Türkiye Cumhuriyeti Yasalarında belirtilmiştir ve izin belgesi / ruhsat olmadan silah bulundurmak ve taşımak da bir tür suç olarak kabul edilir.

Balistik bilimi, bir tür ateşli silah bilimidir. Buna karşın, ateşli silahların yaygın olarak kullanılmaya başlanmasından çok daha önce, “basilica” veya “ballistica” Roma İmparatorluğu tarafından özellikle kuşatmalarda kullanılan çok büyük boyutlu ok benzeri silahlara verilen isimdi. Ayrıca günümüzde balistik ateşli silahlara ek olarak aynı zamanda ateşsiz silahlarla işlenen suçları da inceler. Günümüzde ise balistik ve özellikle de adli balistik, ateşli silahlarla ilgili bir bilim olarak karşımıza çıkmaktadır ve ateşli silahlarla ilgili her konu başlığı, bu bilimin araştırma sahaları arasında gelmektedir. Ateşli silahların profesyonel ordular tarafından yaygın olarak kullanılmaya başlandığı 17. Yüzyıldan itibaren, balistik ciddi bir inceleme ve bilim dalı olmaya başladı. İlerleyen yıllarda, ateşli silahların sıradan vatandaşlar tarafından kullanılması ile birlikte balistik kavramı değişti ve adli balistik, hukuku ilgilendiren ve yine ateşli silahlarla işlenen suçları araştıran bir bilim dalı olarak varlığını sürdürmeye devam etti.

Balistik bilimi, ateşli silahları inceler. Günümüzde balistik ve adli balistik özellikle ateşli silahlarla işlenen suçlarla ilgili bir inceleme dalıdır ve inceleme alanına tabanca, tüfek, el yapımı patlayıcı gibi silahlar girer. Balistik bilimi, inceleme alanına göre balistik bilimi bugün dört ana farklı alt dala ayrılmıştır. Bunlardan söz etmeden önce, balistik ile adli balistik kavramlarının farklılıklarına kısaca değinelim.

Balistik ve Adli Balistik Farkı Nedir?

Adli balistik ve balistik bilimleri arasında temel olarak bir farklılık bulunmamaktadır. Buna karşın adli balistik, zanlının suç işlerken kullandığı kesici aletleri de derinlemesine inceler. Suç işlenmesi sırasında kullanılan kesici ve delici hemen her türden alet, adli balistiğin araştırma konusu arasında yer alır. Ancak balistik, sadece suç işlemede kullanılan ateşli silahları ve genel anlamda ateşli silahlarla ilgili tüm konuları inceler. Balistik, inceleme alanlarına bağlı olarak dört ana gruba ayrılırlar;

• İç Balistik
• Ara Balistik
• Dış Balistik
• Hedef Balistiği

Balistik, ateşli silahlarla yukarıda sıraladığımız konuları araştırmakla yükümlü iken, adli balistik için bazı araştırma sahaları yersizdir. Örneğin iç balistik, bir silahta fişeğin ateşlenmesinden namludan çıkana kadarki süreci derinlemesine inceler, buna karşın adli balistik biliminin inceleme alanı olan kesici ve delici aletler için bu tip bir durum söz konusu değildir.

Balistiğin inceleme alanlarının dört farklı alt dala ayrıldığından yukarıda söz ettik. Peki, bu alt dallar ateşli silahlarla ilgili olarak hangi konuları incelerler?

İç balistik; bir mermi veya fişek barutunun ateşlendikten namludan çıkışına kadar geçen süreçte ateşleme sürecini, ateşlemenin ne zaman ve ne şekilde yapıldığını inceler. Bununla beraber ara balistik merminin ateşlenme işleminden – namlu ağzına kadar olan süreçle ilgili olguları, dış balistik işe mermi çekirdeğinin namludan çıktıktan sonraki durumunu incelerler. Son olarak hedef balistiği ise temel olarak mermi çekirdeği veya saçmanın hedef üzerindeki etkilerini araştırmakla yükümlüdür. Adli balistik ile balistik için hedef balistiği ve balistik inceleme ortak araştırma alanıdır. Buna karşın namlu, fişek, ateşleme gibi olgular adli balistik için söz konusu değildir.

Adli balistik araştırma dalından farklı olarak, balistik ise aşağıdaki konular üzerine yoğunlaşmıştır. Balistik biliminin, sadece ateşli silahlarla işlenen suçlarla ilgili inceleme yaptığını kendiniz de rahatlıkla görebilirsiniz. Adli balistik için kesici / delici aletler ve bunların suçun gerçekleştirilmesi sırasındaki durumları son derece önemli iken, balistik için bu alan sadece ateşli silahlarla ilgili bulgular şeklinde sınırlanmıştır. Balistik;

• Suç İşlenmesi Sırasında Kullanılan Ateşli Silah İncelemeleri
• Olay Yerinde Bulunan Kovan / Kartuş / Fişek / Kapsül İncelemeleri
• Olay Yerinde Hedeften veya Çevre Yüzeylerden Elde Edilen Mermi Çekirdeği İncelemeleri
• Dolu veya Boş Fişek İncelemeleri

Gibi işlemleri gerçekleştirir. Bununla beraber, bir suçun işlenmesinde şayet kesici ve delici aletler kullanılmışsa, adli balistik tüm konuları ele alır ve incelemeye başlar.

Adli Balistik Ne Demek?

Adli balistik, ateşli ve ateşsiz silahlar ile işlenen suçlarda ateşli silahlar ve ilgili olguları bilimsel metotlarla ele alıp inceleyen bilim dalına verilen isimdir. Adli balistik, adli bilirkişilik kurumunun bir alt dalı olmasının yanında son derece önemli bir araştırma alanıdır ve ateşli / ateşsiz silahlarla ilgili hemen her türden konu ve olguyu inceler. Tabanca, tüfek, el yapımı patlayıcılar (EYP), kesici ve delici silahlar ve benzeri diğer tüm silahlar ya da bir tür silah olarak kullanılan tüm aletler suç işlemek için kullanıldıklarında, adli balistiğin araştırma alanına girerler.

Adli balistik, ateşli ve ateşsiz silahları incelerler. Bıçak, çakı, balta, ekmek bıçağı, şiş, kelebek bıçak, katlanır bıçak gibi kesici – delici aletlerin hemen hepsi, adli balistik için inceleme konusudur. Bununla beraber, balistik bilimi dalının inceleme alanı olan ateşli silahlar da yine balistik biliminin inceleme alanına girer.

Adli balistik, aşağıda sıraladığımız araştırma dalları ile ilgili araştırmaları yapar, analiz eder ve de ihtiyaç halinde raporlar. Genellikle adli balistik ile ilgili raporlara, tıpkı diğer adli bilirkişilik işlemlerinde olduğu gibi, genellikle savcı veya hakimin talebi doğrultusunda ihtiyaç duyulur ve bu şekilde raporlar hazırlanarak mahkemeye sunulur. Adli balistik, aşağıdaki konuları inceler: 

• Suç İşlemek İçin Kullanılmış Olan, Ateşsiz Silah ve Aletler,
• Taşınması veya Bulundurulması Özel İzne Tabi Olan Ateşli Silahlar,
• Ateşli ve Ok, Yay ve Benzeri Ateşsiz Silahlarda Kullanılan Mühimmat, Mermi ve Fişekler,
• Ateşleme İşleminden Sonra Geride Kalan Kovan ve Av Fişeği Kartuşu,
• Olay Yerinde Bırakılan Mermi Çekirdekleri, Mermi Çekirdeği Gömleği ve Parçaları, Mermi Çekirdeği Örnekleri,
• Avcılık Maksatlı Tüfeklerin Ateşlenmesi Sonucu Geride Kalan Av Fişeği Tapası,
• Av Tüfeklerinin Ateşlenmesinden Sonra Olay Yerinde Kalan Av Fişeği Saçma Taneleri,

Adli balistiğin araştırma konuları arasında gelmektedir. Burada bir kez daha, balistik bilimi ile adli balistik arasında keskin bir fark olduğunu hatırlatmakta fayda var. Yukarıdan da görebileceğiniz üzere, balistik sadece ateşli silahlarla ilgili konuları incelerken, adli balistik aynı zamanda kesici – delici aletlerle ilgili konuları da ele alarak inceler.

Adli Balistik Uzmanlığı Ne Demek?

Adli balistik uzmanlığı, bir suçta kullanılan ateşli ve ateşsiz ilahları ele alarak inceleyen bilim dalıdır ve tam olarak yukarıda sıraladığımız konuları ele alarak inceler. Suçun işlenmesi için kullanılan ateşli ve ateşsiz silahlarla ilgili her türden olgu, adli balistik uzmanlığı araştırmasının alanına girmektedir. Tüm bunlara ek olarak adli balistik uzmanlığı, günümüzde inceleme ve araştırma yapmasının en çok istendiği uzmanlık dallarından birisi olması bakımından da dikkat çekmektedir. Adli balistik uzmanlığı, ateşli silahları da inceler ve ateşli silahlarla ilgili olan tüm olgular, adli balistiğin inceleme alanına dahildir. Yani balistik bilimi için geçerli olan iç balistik, hedef balistiği gibi konular yine adli balistiğin araştırma konuları arasında yer almaktadır.

Adli balistik uzmanlığı, bir tür adli bilirkişilik dalıdır. Adli balistik uzmanı olarak görev yapan insanlar, yukarıda da sık sık vurgu yaptığımız üzere, suç işlemek için kullanılmış ateşli ve ateşsiz ilahları ve bu silahlarla ilgili konuları incelerler. Adli balistik uzmanlığı, bu konuda hazırlanmış olan eğitim programları ile elde edilebilecek bir uzmanlıktır ve eğitim programına kayıt yaptıranların başında güvenlik gücü mensupları, askerler, emekli güvenlik gücü çalışanları, güvenlik şirketi – firması sahipleri, adli bilirkişi olmak isteyen kişiler gelmektedir.

Adli balistik uzmanlığı, ateşli veya ateşsiz silahlarla işlenmiş suçlarda silahı ve silahı kullanan kişi ile ilgili hemen her türden konu ve olguyu derinlemesine inceleyerek analiz ederler. Adli balistik uzmanı için yukarıda bahsettiğimiz gibi iç balistik, dış balistik ve hedef balistiği gibi konular da ciddi birer araştırma konusu olarak karşımıza çıkar ve uzmanlar, bu konuları adli mercilerin talepleri doğrultusunda adli balistik laboratuvarlarında incelerler. Olay yeri incelemenin ateşli ve ateşsiz silahlarla ilgili elde ettikleri bulgu ve deliller, adli balistik laboratuvarlarında incelenir ve elde edilen verilerle hazırlanan rapor, savcı ve hakimlere sunulur. Adli balistik uzmanı temel olarak, adli balistik raporunu hukuki kurumların istedikleri şekilde hazırlayan kişilerdir. Adli balistik raporunun hangi verileri içermesi gerektiği ve ne şekilde hazırlanması gerektiği ile ilgili tüm ayrıntılar yasalarla belirlenmiştir.

Adli Balistik Uzmanları Ne İş Yapar?

Adli balistik uzmanları, ateşli ve ateşli silahlar kullanılarak işlenmiş suçlarda, silahları ve silahlarla ilgili bulgu ve olguları inceleyen bilirkişilerdir. Bu kişiler, ateşli silahlar başta olmak üzere, olayın gerçekleşme sürecinde ateşli veya ateşsiz silahın nasıl ve ne şekilde kullanıldığını aydınlatmak için çalışırlar ve bu nedenle silahlarla ilgili hemen her türden olguyu değerlendirir ve incelerler. Balistik ve adli balistik uzmanları için mekanik aksama sahip bir ateşli silahın her kısmı konusunda bilgi sahibi olunması şarttır; mermi çekirdeği tipinden, mermi kalibresine, silahın ateşlenme mesafesinden, ateşlenme sesine, mermi çekirdeğinden tüfek saçmalarına, mermi kovanlarından fişek kapsüllerine kadar her türden somut delil, adli balistik uzmanı için bir araştırma dalıdır.

Adli balistik uzmanı için ateşli silahlarda fişek veya merminin silah namlusundan hedefe veya başka bir yüzeye kadarki seyrinin her aşaması son derece önemlidir. Bununla beraber, suç işlemek için kullanılan kesici ve delici aletler de yine adli balistik inceleme alanına dahildir. Adli balistik ve balistik, olay yerindeki kurşun izleri, hedefte meydana gelen kurşun, saçma, mermi çekirdeği yarası, boş kovan ve kapsüller, boş ve dolu fişekler gibi, bir adli vakayı aydınlatmada kullanılacak her türden ayrıntıyı inceler ve analiz ederek raporlar.

Adli balistik uzmanları, adli balistik laboratuvarlarında çalışırlar ve kesici – delici aletlere ek olarak ateşli silahlarla ilgili incelemeleri yapmak için çeşitli tekniklere ek olarak aynı zamanda özel araç – gereçler kullanırlar. Örneğin ateşli silahın kullanıldığı bir suçun aydınlatılması için, balistik jel olarak da bilinen bir malzeme, insan vücudunu taklit etmek ve silahın insan vücudu üzerindeki etkilerinin taklit edilmesi için kullanılabilir. Benzer şekilde, bir ateşli silahtan çıkan mermi çekirdeğinin su ve sıvı yüzeylerdeki hareketini incelemek için balistik havuzlar, mermi çekirdeklerini incelemek için özel mikroskoplar ve diğer aletler, adli balistik uzmanı tarafından kullanılabilir. Günümüzde adli balistik uzmanı olarak çalışan kişiler aynı zamanda bilgisayar teknolojisinin de nimetlerinden faydalanmaktadırlar ve yine balistik inceleme için özel yazılım ve uygulamaları kullanırlar. Silah seri numarasının saptanması, mermi veya fişeğin yaşı, kalibresi, horoz izinden mermi veya fişekle ilgili bilgilerin edinilmesi, adli balistik uzmanı olarak görev yapanlar için standart prosedürler anlamına gelmektedir.

Adli Balistik Uzmanı Nasıl Olunur?

Adli balistik uzmanı temel olarak bir tür adli bilirkişidir. Bir kişinin adli balistik uzmanı olabilmesi için Milli Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanmış eğitim programı ve müfredatına sahip eğitim programlarına katılması talep edilebilir. Bu durumda, adli balistik uzmanı adayları adli balistik incelemenin her aşaması ve adli balistik raporu hazırlamak için gerekli olan bilgi ve beceriler konusunda deneyim sahibi olurlar. Günümüzde adli balistik uzmanı olmak isteyen kişilerin adli bilirkişi olmak için gerekli olan şartlara uyması beklenir. Devlet memurlarının disiplin suçu almamış olmaları, temiz bir sicil, silahlar ve balistik konusunda temel derece bilgi sahibi olmak, erkekler için askerlik görevinin tamamlanmış olması, adli balistik uzmanı olmak isteyenlerden talep edilen unsurlar arasında gelebilir.

Adli balistik uzmanlığı eğitimi özellikle güvenlik güçleri, güvenlik sektörü emeklileri, hukuk firmalarında çalışanlar, polisler, askerler, güvenlik görevlileri gibi pek çok meslek grubundan insan, ülkemizdeki adli mercilerin daha hızlı hareket etmeleri için adli balistik uzmanı olmak için çalışmaktadırlar. Adli balistik uzmanlığı eğitimi sayesinde pek çok kişi adli bilirkişi olarak görev yapmakta ve Türk Adaletine belli konularda yardım etmektedirler.